Karbon Ayak İzi Nedir?

Sera gazı etkisi nedir?

Günışığı dünya yüzeyine ulaştığında emilir ve dünyayı ısıtır. Geri kalanı ise atmosfere geri yayılır. Geri yayılan kısım dünyaya güneşten gelen ışığa göre uzun dalga boylarındadır. Bu uzun dalga boyundaki ışıklar uzayda kaybolmadan önce atmosferde sera gazları tarafından emilirler. Bu uzun dalga boylu enerji atmosferi ısıtır. Bu sera gazları bir ayna gibi davranarak, uzayda kaybolacak olan ısı enerjisini dünyada tutmuş olurlar. Atmosferin bu etkisine sera gazı etkisi denir. Bu sebeple karbon ayak izi ile sera gazı üretimini takip etme ihtiyacı duymaktayız.

50 yılda gözlemlenen sıcaklık artışının neredeyse tamamından atmosferdeki sera gazı konsantrasyonundaki artış sorumludur.

Sera gazları; su buharı, karbondioksit (CO2), metan, ozon gibi sera gazı etkisine sebep olan gazlardır. CO2 yayımına sebep olan fosil yakıtların yanması sera gazı oluşumunun en önemli sebebidir.

Karbon ayak izi nedir?

İnsan faaliyetlerinin doğrudan ve dolaylı olarak sebep olduğu sera gazı üretiminin toplamının verdiği zarara denk CO2 ağırlığı miktarıdır. Aktivitelerde üretilen CO2 kendisi küresel ısınmaya sebep olur ve karbon ayak izinde doğrudan yer alır. Ancak metan ve ozon gibi diğer sera gazları, küresel ısınmaya etkisi aynı olan CO2 miktarı kadar karbon ayak izine ilave edilirler.

Not1: Karbon ayak izinden CO2 eşdeğeri ton yada kg yerine, 0.27 çarpanı ile çarparak, C eşdeğeri ton yada kg olarak söz edebiliriz. Bazı kaynaklar karbon ayak izini bu şekilde kıyaslamayı tercih eder.
Not2: Bir aktivite için karbon ayak izinden söz ederken göz önünde tutulan süre genelde 1 yıldır. 1 yıllık etkiler hesaba katılır.

Araba kullandığınızda motor bir yakıt yakar ve belli bir miktar CO2 salınır. Bu direk bir etkidir. Evinizi ısıtırken de gaz, kömür kullanımı direk olarak CO2 salınımına sebep olur. Peki elektrikle ısınırken? O elektriğin üretilmesi için gereken prosesler de CO2 salınımına yol açacağı için bunlar da karbon ayak izine dahil edilecektir. Yada  yemek yediğinizde, bir ürün satın aldığınızda, o ürünün yada yemeğin üretimi için geçen prosesler ve o proseslerde gerçekleşen CO2 salınımı da hep bu karbon ayak izine dahil edilir.

Karbon ayak izimize 1 kg CO2 eklenmesine sebep olan aktiviteler:

10 – 12 km toplu taşıma ile yolculuk etmek

Arabanla 6km yol yapmak

Uçakla 2.2km yol yapmak

Bilgisayarını 32 saat çalıştırmak

Bir cheeseburger’in 1/3’ünü üretmek

Dünya’da karbon ayak izi

Aşağıdaki grafikte kişi başı emisyon miktarının ülkelere ve yıllara göre değişimini görüyoruz. Avrupa’da fosil yakıtlara olan bağımlılık azalırken, Türkiye’de gözle görülür bir değişim göremiyoruz.